کنترل های داخلی در موسسات مختلف به دو بخش عمده کنترل های داخلی و کنترل های داخلی حسابداری تقسیم می شوند:
کنترل های داخلی عملیاتی
کلیه اقدامات و روش های بکار گرفته شده در جهت افزایش کارایی عملیات و اطمینان از رعایت برنامه ها و دستورالعمل ها در کلیه سطوح موسسه را کنترل داخلی عملیاتی می گویند و به طور مثال اگر مدیریت یک موسسه تجاری کارمندان فروش خود را ملزم نماید که برای مساقرت هایی که بازدید مشتریان جهت بررسی بازار فروش انجام می دهند گزارشهایی از فعالیتهای انجام شده را تهیه و ارائه نماید این موضوع قطعا در افزایش فعالیت فروشندگان و افزایش فروش تاثیر خواهد داشت .یا ایجاد دستورالعمل استخدامی در موسسه که می تواند در بالا بردن میزان کارایی عملیات یک موسسه مفید باشد.
کنترل های داخلی حسابداری
کلیه اقدامات و روش هایی که برای حصول اطمینان از حفاظت دارایی ها و درستی اسناد و مدارک و صورت ها و گزارش های مالی بکار گرفته می شود کنترل داخلی حسابداری می گویند.به عنوان مثال کارمندی که مسئول دریافت ویا پرداخت وجه نقد است نباید سوابق وحسابهای مربوطه را نگهداری کند.به عبارت دیگر وظیفه نگهداری حساب دارایی ها از وظیفه حفاظت دارایی ها بایستی کاملا از هم تفکیک شوند.و یا داشتن شماره ردیف و سریال اسناد و مدارک حسابداری از قبیل چک ها و درخواست های خرید وغیره یک نوع کنترل داخلی حسابداری است یا کارمندی که درخواست خرید کالا یا ملزومات را صادر می نماید نباید چک مربوط به خرید آن را امضا نمایند.
اهداف کنترلی و چرخه معاملات
کنترل ها باعث کاهش خطرها می شوند و تجزیه و تحلیل یک سازمان مربوط به مفهوم چرخه معاملات است.اگر چه سازمان ها شبیه هم نیستند ولی اکثر رویدادهای اقتصادی آنها شبیه هم می باشند.
این رویدادها باعث به وجود آمدن معاملاتی می شود که مطابق با چهار چرخه فعالیتهای تجاری می باشند.
۱_چرخه درآمد”رویدادهای مربوط به ارائه کالاها و خدمات از سایر اشخاص و دریافت مبالغ مربوط به آن
۲_چرخه مخارج”رویدادهای مربوط به تحصیل کالاها و خدمات از سایر اشخاص و پرداخت تعهد مربوط به آن
۳_چرخه تولید”رویدادهای مربوط به تبدیل مواد به کالاها و خدمات
۴_چرخه مالی “رویدادهای مربوط به تبدیل منابع به کالاها و خدمات
ر چرخه معاملاتی خطرهای مختلفی داشته که باشد .مدیریت باید جزییات اهداف کنترلی را برای هر چه معاملات افزایش دهد.زمانیکه اهداف کنترلی استقرار پیدا کرد مدیریت ممکن است اطلاعاتی را برای تعیین وسعتی که اهداف کنترل در هر چرخه معاملاتی سازمانها وجود دارد جمع آوری کند .شکل زیر کنترل های داخلی را برای هر چرخه نشان می دهد.