بیمه شدگان مشمول قانون تأمین‌اجتماعی پس از پرداخت حق بیمه و قید نام فرد در لیست‌های ارائه شده از جانب کارفرما، یا گزارش‌های بازرسی (در مورد بیمه شدگان اجباری) و یا انعقاد قرارداد (در مورد بیمه‌شدگان خاص) در زمره بیمه‌شدگان تحت پوشش تأمین‌اجتماعی قرار می‌گیرند اما برخورداری از مزایای قانونی تأمین‌اجتماعی نیازمند اقدام بیمه‌شدگان برای نامنویسی، ارائه مشخصات کامل هویتی و دریافت شماره اختصاصی 8 رقمی تأمین‌اجتماعی است.
شماره اختصاصی 8 رقمی بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی برای افرادی که برای اولین با تحت پوشش قرار می‌گیرند و کسانی که در ادوار گذشته نیز تحت پوشش بوده‌اند بر اساس دستورالعمل‌های مشخصی صادر می‌شود و پس از دریافت این شماره، برای بیمه‌شدگان دفترچه بیمه تأمین‌اجتماعی صادر می‌شود که اعتبار اولیه آن نیز بر اساس سوابق قبلی بیمه‌شدگان متغیر است.
سامانه صدور دفترچه درمانی شعب تأمین‌اجتماعی بر حسب نوع رابطه بیمه‌پردازی، از قبیل ارائه لیست حق‌بیمه و یا گزارش بازرسی؛ به صورت هوشمند نسبت به صدور دفترچه درمانی برای بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران و افراد تحت تکفل آنان اقدام می‌کند و درصورت قطع رابطه بیمه پردازی از قبیل ترک کار یا عدم اشتغال، سیستم از صدور دفترچه درمانی ممانعت به عمل می‌آورد.
فرزندان دختر بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران به شرط نداشتن شوهر و عدم اشتغال به کار، می‌توانند از خدمات سازمان تأمین‌اجتماعی بهره‌مند شوند.
فرزندان پسر بیمه شدگان و مستمری بگیران نیز در صورتی می‌توانند از خدمات مقرر استفاده کنند که سن آنان کمتر از 22 سال باشد. همچنین فرزندان پسر در صورتی که بیش از 22 سال سن داشته و منحصراً در یکی از دانشگاه ها و موسسات رسمی آموزشی مورد تأیید وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری اطلاعات به تحصیل اشتغال داشته باشند و یا در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی از کار افتاده کلی شناخته شوند، می‌توانند از خدمات تأمین‌اجتماعی استفاده کنند.
پدر بالاتر از 60 سال و مادر بالاتر از 55 سال بیمه‌شدگان نیز در صورتی که تحت تکفل بیمه‌شده باشند، از خدمات تأمین‌اجتماعی برخوردار خواهند بود. در صورت عدم احراز شرط سنی نیز، در صورتی که پدر یا مادر بیمه‌شده بر اساس نظر کمیسیون پزشکی از کار افتاده کلی تلقی شود، از خدمات تأمین‌اجتماعی برخوردار خواهد شد.