صندوق‌های قابل معاملـه در بورس یکی از پرطرفدارتریـن نهادهایمالی هستند که رشد کاملاً محسوس آنها بعد از پیدایش، مؤید مؤفقیت غیرقابل انکار آنها در بازارهای مالی جهان است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه (سنا)، این صندوق‌ها امکان پیروی از بازده یک شاخص معین را فراهم می آورند و همانطور که از نام آنها پیداست، سهام آنها در بورس قابل معامله است.
فعالیت اصلی این صندوق ها سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می شوند. بنابراین وضعیت صندوق، به عملکرد دارایی های آن بستگی دارد.
پس از معرفی صندوق های قابل معامله در بورس در سال ۱۹۹۳ میلادی، بازار جهانی این نوع صندوق ها، رشد فزاینده ای را به ویژه در سالهای اخیر تجربه کرده است.
به عنوان مثال در ۹ ماه اول سال ۲۰۰۸ میلادی تنها ۳۲۸ صندوق جدید، سهام خود را به عموم عرضه کرده اند. در حالی که در سه ماهه پایانی سال۲۰۰۸، تعداد یک هزار و ۴۹۹ صندوق قابل معامله ایجاد شد که دارائی های تحت مدیریت آنها ۷۶۴ میلیارد دلار است.
تا این زمان ۸۶ مدیر در ۴۳ بورس، مدیریت این دارائی ها را بر عهده داشته اند . آمریکا با ۶۸۱ صندوق فعال که دارایی تحت مدیریت آنها ۵۴۲٫۲۶ میلیارد دلار است رتبه اول را دارد.
پس از آن، اروپا با ۵۷۰ صندوق و ژاپن با ۶۰ صندوق قابل معامله در بورس به ترتیب در رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند و دارایی های تحت مدیریت صندوق های قابل معامله در بورس به ترتیب رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند.
دارایی های تحت مدیریت صندوق های قابل معامله در بورس در اروپا ۱۴۵٫۱۷ و در ژاپن ۲۷٫۵۶ میلیارد دلار است.
در این بین، پیش بینی موسسه بارکلی نشان می دهد که دارایی های تحت مدیریت صندوق های قابل معامله در کل جهان از ۷۶۴٫۰۸ میلیارد دلار در سپتامبر ۲۰۰۸ به یک هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ میلادی و دو هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ میلادی افزایش خواهد یافت.
این در حالی است که، همانند صندوق های شاخصی، صندوق های قابل معامله در بورس حجم معاملات اندکی برای به روز رسانی پرتفوی خود انجام می دهند و در نتیجه مالیات کمی هم پرداخت می کنند .
در حالت کلی این صندوق ها تنها زمانی اقدام به فروش اوراق بهادار پرتفوی خود می کنند که ترکیب شاخص هدف تغییر کرده باشد.
از سوی دیگر، معاملات سهام صندوق در بورس هم کارایی مالیاتی را افزایش می دهد.
به این دلیل که، سرمایه گذاران می توانند سهام صندوق را در بورس به فروش برسانند و نیاز ندارد برای بازخرید سهام، اقدام به فروش سبد اوراق بهادار خود کند و متحمل تبعات مالیاتی حاصل از سود سرمایه شود.
همچنین مکانیسیم ایجاد و انتشار غیر نقدی باعث می شود به منافع سهامداران فعلی صندوق از محل هزینه های مالیات صندوق لطمه ای وارد نشود.
در این بین به بررسی صندوق های قابل معامله در بورس در کشورهای ترکیه، ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و هنگ کنگ به صورت مختصر می پردازیم.
ترکیه:
۱- DJIST: صندوق قابل معامله داوجونز استانبول ۲۰ ، نخستین صندوق قابل معامله در بورس استانبول است.
۲- NFIST: اوراق موجود در بورس استانبول که مربوط به شرکت های غیر مالی و بانکی است.
۳- SMIST: صندوق قابل معامله در بورس مختص به اوراق ۲۵ شرکت کوچک موجود در بورس استانبول
۴- GOLDIST/GLDTR/GOLD ETF: نخستین صندوق قابل معامله در بورس مبتنی بر اوراق طلا که عملکرد این فلز گرانبها را بر حسب گرم محاسبه می کند.
۵- FBIST-FTSE: صندوق قابل معامله در بورس بر مبنای اوراق قرضه که نخستین صندوق قابل معامله با درآمد ثابت است.
ایالات متحده آمریکا:
در بازار آمریکا بزرگترین صندوق قابل معامله در این کشور صندوق Vanguard Total Stock Market در حدود ۱۹۰ میلیارد دلار دارایی دارد و دومین صندوق قابل معامله در این بورس Vanguard Total Bond Market ETF نام دارد در حالی که، سومین صندوق قابل معامله بزرگ در این کشور Vanguard S&P 500 ETF است که پر طرفدارترین صندوق قابل معامله در این کشور نیز محسوب می شود و در حدود ۱۰۰ میلیون سهم روزانه در آن معامله می شود.
اتحادیه اروپا:
در اتحادیه اروپا بسیاری از صندوق های قابل معامله در بورس در آن سوی مرزهای اروپا داد و ستد می شوند به طور مثال سهام های iShare در بریتانیا و صندوق های قابل معامله بر مبنای اوراق بهادار این کشور در ایرلند مورد پذیرش قرار گرفته اند و در بورس لندن داد و ستد می شوند.
دیگر صندوق های قابل معامله توسط موسسه Indexchange Investments AG ارائه می شوند و در بورس دویچه آلمان پذیرفته شده اند
Indexchange Investments AG یکی از زیرمجموعه های موسسه مالی HypoVereinsbank است که توسط موسسه جهانی بارکلی تأسیس شده و در حوزه اروپا فعالیت می کند.
هنگ کنگ:
۱- HKTracker Fund of Hong Kong
2- HK iShares MSCI China Index ETF
3- HK iShares MSCI Emerging Asia Index ETF
4- HK db x-trackers CSI300 Real Estate Index ETF
5- HK W.I.S.E
6- HK Ping An of China CSI RAFI A-Share 50 ETF
7- HK ABF HK IDX ETF
8- HK ABF Pan Asia Bond Index Fund
9- HK iShares FTSE A50 China Index ETF
10- HK W.I.S.E. – CSI HK 100 Tracker