به گزارش روابط عمومی اداره کل تامین اجتماعی استان قم،بیمه تامین اجتماعی شامل گروه‌های مختلف اجتماعی است که به‌تدریج تحت پوشش خدمات و حمایت‌های خاص آن قرار گرفته و می‌گیرند.
قانون تامین اجتماعی این قابلیت را دارد که افرادی را که مشمول هیچ بیمه‌ای نیستند،تحت پوشش قرار دهد.در این چارچوب بیمه بر اساس قانون تامین اجتماعی به دو دسته عمده تقسیم می‌شود:
*الف: بیمه اجباری: بیمه اجباری شامل کلیه مشمولین قانون کار و کسانی است که در قبال دریافت مزد و حقوق در کارگاه‌ها،کارخانه‌ها و شرکت‌ها مشغول به کارند.
*ب: بیمه‌های خویش‌فرما:بیمه خویش‌فرما به دو دسته تقسیم می‌شود: ۱. بیمه اختیاری ۲. بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد
بیمه اختیاری برای کسانی است که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند.متقاضی این نوع بیمه،مستقیما با مراجعه به شعب سازمان تامین اجتماعی خواهان انعقاد قرارداد بیمه اختیاری می‌شود و موظف است خود،حق بیمه را در زمان تعیین‌شده پرداخت کند.
درصورت عدم پرداخت حق بیمه در موعد مقرر قرارداد بیمه او باطل می‌شود و متقاضی موظف است در چارچوب ضوابط مجددا درخواست خود را ارائه کند.البته متقاضی بیمه اختیاری می‌تواند برای انعقاد بیمه اختیاری با سازمان وکیل بگیرد.
در متن وکالت‌نامه باید دقیقا موضوع وکالت مبنی بر انعقاد قرارداد بیمه اختیاری ذکر شود و قراردادهای وکالتی که به صورت کلی تنظیم شده باشند در این خصوص فاقد اعتبارند.
سازمان تامین اجتماعی از زمان ثبت تقاضای بیمه اختیاری در دفتر شعبه موظف است حداکثر ظرف دو ماه موضوع را بررسی و استحقاق یا عدم استحقاق را کتبا به متقاضی اعلام کند.
در صورت وجود شرایط سنی و سابقه انعقاد قرارداد بیمه اختیاری،متقاضی و افراد تحت تکفل برای معاینه پزشکی به پزشک معتمد سازمان معرفی می‌شوند.
متقاضیانی که هنگام ارائه تقاضا بیشتر از نه ماه از قطع پرداخت حق بیمه آن‌ها نگذشته باشد از انجام معاینات پزشکی معاف هستند.
چنانچه بیمه‌شدگان اختیاری با اشتغال در کارگاه‌های مشمول قانون کار و تامین اجتماعی تحت پوشش بیمه اجباری قرار بگیرند یا مشمول صندوق‌های بیمه‌ای دیگر شوند موظف‌اند آن را کتبا به اطلاع سازمان برسانند تا برای قطع بیمه اختیاری آنان اقدام شود؛در غیر این صورت حق بیمه‌های دریافتی پس از کسر هزینه‌های اداری مربوط مسترد می‌شود و سابقه ایجادشده حذف می‌گردد.
* شرایط بیمه اختیاری
کسانی می‌توانند بیمه اختیاری شوند که دارای شرایط زیر باشند:
داشتن حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه
داشتن حداکثر ۵۵ سال سن (مرد و زن)
در صورتی که سن متقاضی در زمان تقاضا بیش از ۵۵ سال باشد باید،معادل مدت مازاد سنی،سابقه حق بیمه را بپردازد.
برای مثال،اگر متقاضی بیمه اختیاری ۵۷ساله باشد باید هنگام درخواست دو سال سابقه پرداخت حق بیمه را بپردازد و اگر ۶۰ساله باشد داشتن پنج سال سابقه الزامی است.
متقاضیانی که بیش از ده سال سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند از شرط سنی معاف‌اند و با هر سنی می‌توانند بیمه شوند.
چنانچه بیمه‌شده‌ای یکبار با سازمان قرارداد بیمه اختیاری منعقد کرده باشد تا سه‌بار حق انعقاد قرارداد بیمه اختیاری را بدون شرط سنی خواهد داشت.
البته دوران انقطاع جزء بیمه و سوابق فرد منظور نخواهد شد.برای کسانی که بیش از سن مقرر سن دارند، سوابق انتقالی از صندوق‌های دیگر برای تامین سابقه مورد نیاز محاسبه نخواهد شد.
چنانچه متقاضی بیمه اختیاری با ارائه مدارک و اسناد غیرقانونی و جعلی مبادرت به انعقاد قرارداد کند،بیمه وی قطع می‌شود و نمی‌تواند از مزایای سازمان استفاده کند.
* درصد حق بیمه اختیاری
درصد حق بیمه متقاضیان بیمه اختیاری ۲۶ درصد دستمزد و حقوق توافق‌شده است.بیمه اختیاری بر اساس حق بیمه مذکور کلیه تعهدات بیمه‌ای را شامل می‌شود.
بیمه‌شدگان اختیاری که قبلا با بیمه‌های ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصدی مشمول بیمه بوده‌اند،از تاریخ ۱/۱/۸۶ با بیمه ۲۶ درصدی تطبیق یافتند و در برابر تعهدات مذکور بیمه کامل خواهند بود.
علاوه بر حق بیمه فوق دولت نیز پرداخت ۳ درصد از حق بیمه را طبق قانون تامین اجتماعی(ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی)متعهد شده است.
باید توجه داشت که مسئول پرداخت حق بیمه در بیمه‌های اختیاری،خود شخص بیمه شده است.
* مبنا و نحوه محاسبه حق بیمه در بیمه‌های اختیاری
متقاضیان بیمه اختیاری می‌توانند دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه را خود مشخص کنند، برای این منظور باید آن را بین حداقل و حداکثر دستمزد هر سال تعیین کنند.
بیمه‌شدگان اختیاری می‌توانند با ارائه درخواست،هر دو سال یکبار،دستمزد مبنای محاسبه حق بیمه ماهانه خود را ۱۰ درصد افزایش دهند.
* مهلت پرداخت حق بیمه
بیمه‌شدگان اختیاری موظف‌اند حق بیمه خود را حداکثر تا آخرین روز دو ماه بعد به شعبه تامین اجتماعی پرداخت کنند،در غیر این صورت قرارداد منعقدشده از اولین روز ماهی که حق بیمه پرداخت نشده لغو می‌شود و ادامه بیمه موکول به درخواست جدید خواهد بود.
اولین پرداخت حق بیمه باید همزمان با انعقاد قرارداد صورت گیرد.
* نحوه ارائه درخواست و عقد قرارداد بیمه اختیاری
متقاضی بیمه اختیاری باید با مراجعه به شعبه تامین اجتماعی که سوابق پرداخت حق بیمه در آن متمرکز است،فرم مربوطه را دریافت و تکمیل کند،سپس آن را همراه یک قطعه عکس و رسید اخذشده از شعبه ارائه کند.
پس از انجام اقدامات فوق،شعبه موظف است حداکثر ظرف دوماه از تاریخ ثبت درخواست در دفتر شعبه،وضع متقاضی را از نظر استحقاق یا عدم استحقاق او بررسی و نتیجه را اعلام کند.
بررسی شعبه شامل سن،سابقه،معرفی به کمیسیون پزشکی و دریافت نتیجه و سایر مراحل اداری است. چنانچه متقاضی واجد شرایط تشخیص داده شد باید حداکثر ظرف بیست روز از تاریخ اعلام آن برای انعقاد قرارداد به شعبه مراجعه کند و حداکثر ظرف ده روز پس از انعقاد قرارداد بیمه اختیاری،حق بیمه را از تاریخ درخواست به صورت یکجا پرداخت نماید.
* تعهدات سازمان در قبال بیمه‌شدگان اختیاری
بیمه‌شدگان اختیاری خدمات زیر را دریافت خواهند کرد:
مستمری بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی
خدمات درمانی
هزینه کفن و دفن همانند بیمه‌شدگان اجباری
وسایل کمک‌پزشکی،همانند بیمه‌شدگان اجباری
کمک‌هزینه ازدواج،ازکارافتادگی جزئی،غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری و بیمه بیکاری شامل بیمه‌شدگان اختیاری نمی‌شود؛زیرا این بیمه‌شدگان دارای کارفرما نیستند همچنین در کارگاه‌های مشمول قانون کار اشتغال ندارند و خود مستقیما خواهان ادامه بیمه به طور اختیاری هستند.
به غیر از موارد فوق شرایط مربوط به برخورداری از خدماتی از قبیل بازنشستگی،ازکارافتادگی کلی غیرناشی از کار،مستمری بازماندگان و… همانند بیمه‌شدگان اجباری است.