به‌این ترتیب سازمان بورس قرار است محصولی به بازار سرمایه عرضه کند که رقیب شرکت‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های موجود تلقی می‌شود. اما در شرایطی که شرکت‌های سرمایه‌گذاری حدود ٧۵ درصد خالص ارزش روز دارایی‌های خود معامله می‌شوند آیا معرفی صندوق‌های قابل معامله باعث ایجاد شرایط آربیتراژی نخواهد شد ؟ و آیا وضعیت نه چندان تثبیت شده صندوق‌های سرمایه‌گذاری موجود اعم از سهام یا با درآمد ثابت تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت؟بر این اساس کانون نهادهای مالی تلاش کرد تا در سیزدهمین نشست کاری خود با مشارکت فعالان و مقامات بازار سرمایه ضمن معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، به ابهامات و پرسش‌های موجود در این خصوص از سوی مسوولان سازمان بورس پاسخ دهد.
پنج تقاضا برای راه‌اندازی صندوق قابل معامله در بورس
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس در این نشست گفت: پس از اینکه چندسالی تجربه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کشور را پشت سر گذاشتیم، لازم بود در زمینه راه‌اندازی صندوق‌های قابل معامله در بورس اقدام کنیم.
محسنی افزود: تجربه راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس تجربه موفقی بوده و هم اکنون بیش از ۱۰۰ صندوق سرمایه‌گذاری در کشور داریم که ارزش اوراق بهادار این صندوق‌ها بیش از ۲۷ هزار میلیارد ریال است و بیش از ۷۵ هزار نفر از سرمایه‌گذاران کشور در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
وی ارزش اوراق بهادار صندوق‌ها نسبت به اوراق بهادار در بورس را نزدیک به ۲/۰ درصد و ارزش معاملات این صندوق‌ها را بیش از ۳/۲ درصد معاملات بورس تهران ذکر کرد.وی با اشاره به رشد صندوق‌ها در سال‌های اخیر و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار ازنظر ترکیب دارایی مختلف اضافه کرد: در حال حاضر صندوق‌های مختلط در سهام، در اوراق بهادار، با در آمد ثابت، صندوق شاخصی و صندوق‌های نیکوکاری و صندوق‌های انتفاعی در بازار سرمایه ما فعال هستند.محسنی افزود: ازنظر ضمانت نیز صندوق‌ها متفاوت هستند که می‌توانند صندوق‌های با ضمانت نقدشوندگی، ضمانت حداقل سود یا ضمانت اصل یا با برخورداری از هر سه ویژگی باشند.
عضو هیات مدیره سازمان بورس گفت: در دنیا عمده صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نوع صندوق‌های قابل معامله یا از نوع صندوق‌های شاخصی و غیرفعال هستند، اما در ایران بعضا به دلیل توقف نمادها امکان تعریف صندوق‌های شاخصی وجود ندارد. بنابران به دنبال راهی بودیم که صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) را با توجه به الگوهای موجود به صورت فعال وارد بازار کنیم تا به افزایش نقدشوندگی بازار نیز کمک شایانی کند.
به گفته معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس؛ صندوق‌های قابل معامله مزایای متفاوتی نسبت به دیگر صندوق‌ها دارند که البته این مزایا موجب کاهش رغبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نخواهد شد.
وی متذکر شد: در صندوق‌های قابل معامله یک رکن بازارگردان اضافه و ضامن نقدشوندگی حذف شده است که به این ترتیب، صدور و ابطال فقط برای بازارگردان امکان‌پذیر است و اشخاص سرمایه‌گذار اگر می‌خواهند از صندوق خارج شوند، باید واحدها را در بازار بفروشند که به این ترتیب، برای فروش واحدها مشتری وجود داشته باشد، اما اگر مشتری برای خرید در بازار نباشد بازارگردان باید به قیمت مظنه خرید خود و تا سقف معاملات روزانه‌ای که متعهد شده است اقدام کند؛ بنابراین دیگر صدور و ابطال برای سرمایه‌گذاری صورت نمی پذیرد.به گفته محسنی، صندوق‌های قابل معامله در بورس OPEN-END هستند و بازارگردان وظیفه صدور و ابطال را برعهده دارد و با ارسال درخواست به مدیر صندوق این مهم را به انجام می‌رساند، به این ترتیب، شخصیت بازارگردان مستقل از مدیر است و صدور و ابطال به تقاضای بازارگردان صورت می‌پذیرد.
وی در بیان وظیفه بازارگردان در تعادل NAV گفت: قیمت در بازار براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود،لذا انتظار بر این است که با عملیات بازارگردانی قیمت یونیت‌ها به سمت NAV برگردد و تفاوت چندانی با NAV بازار نداشته باشد.معاون سازمان بورس تصریح کرد: بازارگردان باید هر روز مظنه قیمت خرید و فروش را در بازار اعلام کند، اما تفاوت بین مظنه خرید و فروش و دامنه آن باید کوچک باشد اما اگر اشخاصی حاضر به معامله با مظنه بازار معامله باشند بازارگردان موظف به معامله است، اما موظف به تعیین قیمت خاصی نیست.
محسنی خاطرنشان کرد: تا به حال پنج تقاضا برای صدور مجوز صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس به این سازمان ارسال شده است که یکی از آنها موافقت اصولی خود را دریافت و چهار درخواست دیگر نیز در حال بررسی است.به گفته وی؛ قرار است اولین صندوق قابل معامله در فرابورس عرضه شود بنابراین در حال حاضر نرم‌افزار آن در نرم‌افزارهای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در حال تست است.محسنی با بیان امکان اجرایی شدن معاملات این نوع از صندوق‌ها در فرابورس حداکثر تا دو هفته آینده، اضافه کرد: البته امیدواریم که این نوع از صندوق‌ها جایگزین صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نشوند.
اشکالات صندوق‌های قابل معامله در فرابورس
همچنین در ادامه این نشست حسین عبده‌تبریزی از ETFها به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه نام برد تا به این واسطه دیگر سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای مجبور به خرید تک‌سهم در بازار نباشند.
وی با بیان اینکه صندوق‌های قابل معامله در بورس می‌توانند باعث جلب دیگر سرمایه‌گذاران به این بازار شوند، اضافه کرد: این نوع از صندوق‌ها در هر کشوری براساس خاصیت بازار سرمایه آن شکل می‌گیرند.
عبده‌تبریزی با تاکید بر متفاوت بودن شکل صندوق‌های قابل معامله در بازار سرمایه، نوع این صندوق‌ها را با درآمد ثابت عنوان کرد که با شکل وجه غالب در دنیا متفاوت است.دبیرکل پیشین بورس ادامه داد: شکل بازارگردان هم به خاطر وضعیت بومی و ویژگی‌های بازار سرمایه کشور برای این نوع از صندوق‌ها تعریف شده است.
وی با بیان اینکه در واقع سازمان بورس با طراحی این نوع از صندوق‌ها تلاش دارد تا حقوق سهامداران را حفظ کند، به وجود چند مشکل در این نوع از صندوق‌ها اشاره کرد.
وی از وجود تفاوت قیمت بازار این صندوق‌ها با قیمت دارایی‌های آنها به عنوان یکی از اشکالات موجود در معاملات این صندوق‌ها در بازار نام برد و گفت: معامله ETFها منجر به کم شدن آربیتراژ می‌شود، اما در کشور ما با توجه به عدم آگاهی از ترکیب صندوق، احتمال انجام آربیتراژ از سوی بازارگردان وجود دارد.
وی همچنین با طرح پرسشی مبنی بر وجود مدیر در این نوع از صندوق‌ها، امکان‌پذیر بودن معاوضه سهام سرمایه‌گذاران نهادی با یونیت‌های این نوع از صندوق‌ها را مورد سوال قرار داد.به گفته عبده‌تبریزی؛ در واقع با ورود سرمایه‌گذاران نهادی به این صندوق‌ها است که می‌تواند منجر به بزرگ شدن صندوق‌های قابل معامله در بورس شود.عبده‌تبریزی همچنین از چگونگی توقف نمادها و محاسبه سود تقسیمی شرکت‌ها در این نوع از صندوق‌ها و دسترسی کارمند سازمان بورس یا بازارگردان از ترکیب صندوق به عنوان ابهاماتی نام برد که می‌تواند شفافیت اطلاعاتی این صندوق‌ها را مخدوش سازد.مدیرعامل شرکت فرابورس ایران در این جلسه اضافه کرد: در صورت رضایت‌بخش بودن نتیجه معاملات صندوق‌های قابل معامله در فرابورس، این صندوق‌ها به بورس تهران نیز راه خواهند یافت.امیر هامونی خاطرنشان کرد: امیدواریم با تاسیس این صندوق‌ها ضریب نفوذ بازار سرمایه ایران در میان مردم نیز افزایش پیدا کند و آرزوی دیرینه ما مبنی بر برخورداری هر ایرانی از یک کد سهامدارای محقق شود.
وی ادامه داد: در واقع باید ۷ میلیون کد سهامداری موجود به ۷۶ میلیون کد سهامداری افزایش یابد.هامونی در خصوص مزیت این قبیل صندوق‌ها اظهار کرد: با ورود صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس با یک تیر دو نشان می‌زنیم. اول آنکه ضریب نفوذ بازار را گسترش می‌دهیم و در عین ورود گسترده مردم به صورت مدیریت شده و حرفه‌ای، با بازار سرمایه مرتبط خواهند شد و دوم، این صندوق‌ها به تامین مالی و نقدینگی فراوان و ارتباط بازار پول و سرمایه را کمک خواهند کرد و برای غیر‌متخصص‌ها نیز ورودی خوبی خواهد بود.مدیرعامل فرابورس با اشاره به بحث بازارگردان و نحوه فعالیت در این صندوق‌ها بیان کرد: بازارگردانی این صندوق‌ها در فرابورس که با توجه به دستورالعمل و مقررات معاملات گنجانده شد به دو روش بازارگردانی مبتنی بر حراج و بازارگردانی مبتنی بر مذاکره خواهد بود.
وی افزود: مقررات بازارگردانی مبتنی بر حراج توسط سازمان بورس تصویب شده است اما مقررات بازارگردان مبتنی بر مذاکره توسط هیأت مدیره فرابورس اعمال شده و این امکان را به بازارگردان می‌دهد تا با استفاده از مقررات، مبتنی بر مذاکره اعمال کند.
فرصت آربیتراژ برای بازارگردان وجود ندارد
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس نیز با اشاره به انجام بررسی‌های صورت گرفته از سوی نهاد ناظر بر بازار سرمایه درخصوص صندوق‌های قابل معامله در بورس اظهار کرد: با توجه به وجود پیش‌بینی‌های اولیه ورود ابزارهای مالی در مقررات فرابورس، ابتدا این نوع از صندوق‌ها وارد این بازار می‌شوند که امیدواریم مقررات این نوع از ابزارهای مالی نیز در بورس تهران تهیه شود تا شاهد ورود آنها به بورس تهران نیز باشیم.
محمودرضا خواجه‌نصیری ادامه داد: امروز در بورس تهران و فرابورس زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید وجود دارد که با توجه به انعطاف‌پذیری زیادی که در بازار هست به راحتی می‌توانیم ابزارها را بومی کنیم.وی با بیان محدود بودن توان سازمان بورس در طراحی ابزارهای مالی خواستار حضور جدی‌تر نهادهای تخصصی در کنار سازمان بورس در طراحی این نوع از ابزارها شد تا به این واسطه هرچه سریع‌تر شاهد راه‌اندازی ابزارهای جدید باشیم.خواجه‌نصیری در مورد کارمزدهای معاملات صندوق‌های قابل معامله در بورس، به کارمزدهای معاملاتی صندوق‌ها در انواع سهام، مختلط و با درآمد ثابت اشاره و اضافه کرد: در صندوق‌های سهام کارمزد مانند معاملات سهام است و تنها تفاوت موجود در عدم اخذ مالیات ۵/۰ درصدی در صندوق‌های قابل معامله است. در صندوق‌های مختلط این کارمزد نصف کارمزد سهام خواهد بود در واقع حق نظارت سهام، کارمزد بورس و کارگزار تنها ۵۰ درصد رقمی است که برای سهام محاسبه می‌شود.وی با بیان اینکه در صندوق‌های با درآمد ثابت نیز این هزینه ۲۰ درصد کارمزد سهام است، ادامه داد: در این نوع از صندوق‌های قابل معامله در بورس نیز هزینه مدیریت با هزینه‌های کارمزد تامین می‌شود.
در واقع در اکثر بورس‌هایی که مبنای محاسبه‌های ما قرار داشتند مبنای محاسبه کارمزدهای ETFها کارمزد سهام بود.خواجه‌نصیری در مورد دامنه نوسان صندوق‌های قابل معامله در بورس گفت: در صندوق‌های قابل معامله دامنه نوسان دیده نشده است در واقع آنها بدون دامنه نوسان مورد معامله قرار می‌گیرند.وی تصریح کرد: در ETFها دامنه نوسان لحاظ نشد تا به این واسطه با تعدیل قیمت‌ها، فشار عرضه و فروش برای واحدهای آن وجود نداشته باشد. بنابراین نمی‌توانیم فرض کنیم که وجه غالب عملیات بازار و مدیر صندوق بازارگردان است.وی در مورد توقف ETFها نیز ابراز کرد: توقف نماد می‌تواند به دلیل اقدامات شرکتی صورت گیرد یعنی اگر ETF از نوع تقسیم سود باشد نماد آن می‌تواند مورد توقف واقع شود اما در زمان افشای اطلاعات چون ETFها براساس NAV معامله می‌شوند لذا توقفی در نماد آنها بر این اساس صورت نخواهد گرفت.
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس، توقف نماد ETFها را در پی دستکاری بازار و متکی بر اطلاعات نهانی محتمل دانست.
خواجه‌نصیری با بیان اینکه می‌خواهیم قیمت بازار را در NAV تعدیل کنیم، اضافه کرد: در واقع تعدیل NAV به کمک مدیر صندوق می‌آید به طوری که با تعدیل NAV، به قیمت بازار کاهش می‌آید و به این گونه با عدم وجود فرصت آربیتراژ و عملا خلأ نقدینگی و خرید از بازارگردان نیز وجود نخواهد داشت.خواجه‌نصیری در برابر این سوال که آیا امکان خریدهای گروهی برای صندوق‌های قابل معامله وجود دارد، گفت: با توجه به آنکه قرار است هر ۳۰ ثانیه یک بار محاسبه NAV صورت گیرد لذا امکان خرید گروهی برای این نوع از صندوق‌ها وجود ندارد.
صرفه اقتصادی بازارگردانی
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد در مورد محدودیت موجود در بازارگردانی صندوق‌های قابل معامله و ورود شرکت‌های تامین سرمایه در این عرصه، به قانون بازار اوراق بهادار اشاره کرد که در آن تنها بازارگردان را کارگزار – معامله گر تعریف کرده است.
وی به عدم وجود کارگزار – معامله‌گر به عنوان یک رکن فعال در بازار سرمایه اشاره کرد که بر این اساس در شرایط فعلی کارگزاران نیز از سرمایه‌های پایینی برخوردارند، این در حالی است که برای شرکت‌های تامین سرمایه که از منابع مالی بالایی برخوردارند، وظایف بسیاری از جمله بازارگردانی در قانون دیده شده است.باقرتبار به مصوبه اخیر سازمان بورس اشاره کرد که به موجب آن شرکت‌های تامین سرمایه جدید باید از سرمایه حداقل ۲۰۰ میلیارد تومانی برخوردار باشند، شرکت‌های تامین سرمایه‌های قبلی نیز باید ظرف دو سال، سرمایه خود را به این میزان افزایش دهند.وی درخصوص اینکه شرکت‌های تامین سرمایه برای حل مشکل تامین مالی کشور ایجاد شده اند اما درگیری منابع این شرکت‌ها در موضوعاتی نظیر صندوق‌های قابل معامله آنها را از فلسفه وجودی شان دور می‌کند؛ ابراز کرد: از جمله موضوعات فعالیت آنها بازارگردانی است و اگر این فعالیت سود آور باشد، مشکلی در این زمینه وجود ندارد، ضمن آنکه شرکت‌های تامین سرمایه در حال حاضر به عنوان ضامن نقدشوندگی در صندوق‌ها سمت پذیرفتند در واقع هنر شرکت‌های تامین سرمایه در این‌است که در پذیرش تعهد پذیره‌نویسی، ظرف مدت مشخصی اوراق بهادر پذیره‌نویسی نموده را به فروش رسانند.
وی در برابر این سوال که «موسسات تامین سرمایه به شدت درگیر انتشار اوراق مشارکت هستند و منابع آزادی برای بازارگردانی ندارند»، از مدیریت صندوق‌ها به عنوان یکی از فعالیت‌های شرکت‌های تامین سرمایه نام برد که در چنین شرایطی صندوق‌های بزرگ می‌توانند در قالب کنسرسیوم به کمک شرکت‌های تامین سرمایه بیایند.به گفته مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس؛ در حال حاضر دارایی‌های بیشتر صندوق‌ها در اوراق بهادار بادرآمد ثابت به اوراق مشارکت و سپرده بانکی اختصاص یافته است که تامین سرمایه‌ها در کنار مدیریت صندوق‌ها می‌توانند از آنها برای تجهیز منابع برای تعهدپذیره‌نویسی استفاده کنند.
وی در برابر این سوال که «در حال حاضر بازارگردانی صندوق‌های قابل معامله از سوی تامین سرمایه‌ها برای آنها صرفه اقتصادی ندارد چرا که کفایت سرمایه این نهادهای مالی را درگیر می‌کند؟» عنوان کرد: این تعهدی‌است که به واسطه آن بخشی از منابع مالی شرکت‌های تامین سرمایه را درگیر می‌کند؛ بر این اساس شرکت‌های تامین سرمایه با در نظر گرفتن درآمد و هزینه‌های خود و وجود صرفه‌های اقتصادی باید به انجام این کار مبادرت ورزند.
باقرتبار با اشاره به وجود به صرفه اقتصادی بازارگردانی تاکید کرد: شرکت‌های تامین سرمایه می‌توانند به بازارگردانی سهام شرکت‌هایی که از نقدشوندگی بالایی برخوردارند، بپردازند تا به این واسطه از سود بالایی بهره‌مند شوند.
وی در خصوص بازارگردانی واحدهای سرمایه گذاری صندوق‌های قابل معامله اشاره کرد و ادامه داد: در واقع بازارگردان روزانه تقاضای خرید و فروش واحدهای صندوق‌ها را در حول و حوش NAV صندوق در سیستم معاملات قرار می‌دهد، بازارگردان مجبور به خرید زیاد این واحدها شود و منابع مالی نداشته باشداین واحدهای را نزد مدیر صندوق ابطال می‌نماید و منابع نقدی حاصله را وارد بازار می‌کند.
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس با اشاره به وجود ضامن نقدشوندگی در صندوق‌ها، اضافه کرد: به موجب اساسنامه صندوق‌ها، در صورت وجود درخواست ابطال، ابطال باید از محل دارایی‌ها صورت گیرد و در غیراین صورت ضامن نقدشوندگی باید ظرف یک روز منابع مالی آن را تامین کند.
وی تصریح کرد: در زمانی که بازار به طور روان معامله می‌شود، ممکن است بازارگردان وارد بازار نشود اما در صورت وجود انحراف مثبت یا منفی در قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق از NAV صندوق، این ورود ضروری است به طوری که در حالت مثبت بازارگردان، واحد را از مدیر می‌گیرد و آن را در بازار به فروش می‌رساند، اما هنگامی که قیمت واحدهای صندوق از NAV پایین‌تر باشد، بازارگردان مبادرت به جمع‌آوری آن از بازار می‌کند.
وی در برابر این سوال که آیا سیستم بورس می‌تواند در هر دو دقیقه یکبار ارزش خالص دارایی صندوق‌ها را محاسبه کند؟ گفت: این درخواستی بود که به سازمان بورس ارائه شده بود و انجام آن نیز امکان پذیر بود؛ ضمن آنکه کمتر از این زمان نیز انجام آن امکان‌پذیر است. این مقام مسوول در سازمان بورس در برابر این سوال که در شرایطی که شرکت‌های سرمایه‌گذاری در حدود ٧٠ درصد ارزش روز دارایی شان معامله می‌شوند، چرا صندوق‌ها باید به ارزش روز دارایی‌های خود معامله شوند؟ آیا این موضوع ایجاد آربیتراژ نیست؟ اظهار کرد: به نظر می‌رسد باید این گونه باشد چرا‌که قیمت دارایی‌های صندوق در بازار مشخص است بر این اساس چرا باید صندوق‌ها آنها را به زیر قیمت خود به فروش رسانند.
وی به عملکرد شرکت‌های سرمایه گذاری و مدیریت پرتفوی از سوی آنها اشاره و عنوان کرد: درصورتی که مدیریت پرتفوی در شرکت‌های سرمایه گذاری به درستی انجام شود به طوری که این نوع از شرکت‌ها از پرتفوی منسجمی برخوردار شوند، سهام آنها به قیمت NAV آنها مورد معامله صورت خواهد گرفت.
به گفته وی، در حال حاضر در پرتفوی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های خارج از بورسی نیز وجود دارد که قیمت روز آنها مشخص نیست.
باقرتبار ادامه داد: ETFها نیز مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک از NAV ارکان صندوق و ترکیب دارایی برخوردارند لذا تمامی این اطلاعات در سایت ETFها قرار می‌گیرد اما نام سهام منتشر نخواهد شد.
یک محدودیت؛ عدم امکان تهاتر سهام در ETFها
اما در ادامه سیزدهمین نشست کاری بازار سرمایه علی اسلامی بیدگلی اظهار کرد: در حال حاضر ۱۰ درصد سرمایه‌های مردم درگیر بازار سرمایه است لذا انتظار بازار سرمایه با تولد صندوق‌های قابل معامله بر این است که به عنوان یک نهاد واسط تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران وارد این بازار شوند تا سهم بازار سرمایه از پس‌اندازهای مردمی افزایش یابد.وی در مورد انجام معاملات تهاتری در ارکان اصلی صندوق عنوان کرد: این صندوق‌ها ایرانیزه شده‌اند که در واقع بازارگردان در این صندوق‌ها نقش مشارکت‌کننده را بر عهده دارد.وی در مورد امکان تهاتر سهام سرمایه‌گذاران نهادی با واحدهای این نوع از صندوق‌ها گفت: در حال حاضر امکان تهاتر سهام در صندوق‌های قابل معامله وجود ندارد اما به طور قطع در آینده امکان انجام معاملات تهاتری میان ارکان صندوق وجود خواهد داشت.این کارشناس ارشد بازار سرمایه همچنین در مورد آگاهی بازارگردان از پرتفوی صندوق به تاثیرپذیری بازار از ریسک‌های سیستماتیک اشاره کرد.به گفته اسلامی ابطال و صدور واحدها از ETFها به موجب کاهش یا افزایش فاصله واحدها با NAV آنها بازگردان را از فرصت‌های آربیتراژی بهره‌مند می‌سازد.وی تصریح کرد: سازمان بورس توصیه کرده است که ETFها را با شرکت‌های سرمایه‌گذاری که از دارایی‌های خارج از بورس برخوردارند، مقایسه نکنیم. اگر رویه تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری اصلاح شود و با فرض حاکمیت اصول مدیریت ریسک بر شرکت‌های سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها نوعی ETF محسوب می‌شوند.
وی در بیان تفاوت معنادار موجود میان ETFها با شرکت‌های سرمایه‌گذاری به پایین بودن هزینه‌های عملیاتی ETFها و شفاف بودن آنها نسبت به شرکت‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد.وی ادامه داد: اما ETFها مانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری عمر نامحدود دارند و صدور و ابطال واحدهای آنها از طریق شرکت‌های کارگزاری قابل انجام است اما صدور و ابطال واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک باید با حضور در صندوق و از طریق مدیر صندوق صورت گیرد.وی ادامه داد: در ETFها امکان انجام معاملات برخط، معاملات اینترنتی و تلفنی وجود دارد و وجوه آن براساس t+2 تسویه می‌شود. اما در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک زمان تسویه وجوه ۷ روز به طور می‌انجامد.
منبع : دنیای اقتصاد