با این حال، اختلافات قابل توجهی در شیوه و راهکارهای عملی حداکثر کردن ثروت وجود دارد.رویکرد برخی از شرکت‌ها کوتاه‌مدت وبعضی دیگر بلند‌مدت است.برخی از شرکت‌ها درفرآیند حداکثر سازی ثروت صاحبان سهام، بیشتر از سایرین بر مواردی مانند تاثیر ذی‌نفعان و محیط بر عملیات، عواقب اخلاقی تصمیمات و توجه همزمان به سهامداران و ذی‌نفعان تمرکز دارند. به چنین شرکت‌هایی «شرکت دارای فرهنگ پایداری» گفته می‌شود. پیدایش فرهنگ پایداری در شرکت‌ها منجر به طرح سوالات با اهمیتی شده‌است. برخی از این سوالات به شرح زیر است:
1- آیا ساختار راهبری شرکت‌های پایدار متفاوت از شرکت‌های سنتی است؟
2- آیا شرکت پایدار تعامل بهتر، بیشتر و بلند‌مدت‌تری با ذی‌نفعان خود دارد؟
3- آیا اطلاعات منتشر شده توسط شرکت‌های پایدار و سنتی، اختلاف معنی‌داری با هم دارند؟
4- آیا برآورده کردن انتظارات ذی‌نفعان منجر به کاهش ثروت سهامداران می‌گردد، یا باعث افزایش آن می‌شود؟
5-آیا گزارش‌هاي مریوط به پایداری شرکت‌ها از طرف اشخاص مستقل مورد رسیدگی یا حسابرسی قرار می‌گیرد؟
در مورد ساختار راهبری، شرکت‌هایی که دارای فرهنگ پایداری قوی هستند، معمولا کمیته پایداری هیات مدیره را در ساختار راهبری خود ایجاد کرده‌اند. هدف این کمیته، کمک به هیات مدیره در ایفای مسوولیت‌های خود در قبال سهامداران و ذی‌نفعان نسبت به خط مشی‌ها واقدامات مربوط به پایداری فعالیت‌های شرکت است.
اقدامات مربوط به پایداری شرکت شامل مواردی ازقبیل: حفظ وحراست از سرمایه‌های انسانی، اجرای برنامه‌های بلند مدت آموزشی کارکنان، حفظ محیط زیست، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، ایفای مسوولیت‌های اجتماعی، رعایت حقوق کودکان کار، تولید محصولاتی که نیاز مشتریان را در بالاترین استانداردها برآورده کند و در پایان عمر مفید خود قابلیت بازیافت بیشتری داشته باشد، است. در عین حال، باید توجه داشت که ایجاد کمیته پایداری یکی از ضروریات نظام راهبری شرکتی است. راهبری شرکتی چیزی نیست؛ جز ایجاد توازن بین اهداف اقتصادی و اجتماعی و بین اهداف فردی و جمعی واحد تجاری. چارچوب نظام راهبری شرکتی به دنبال استفاده کارآ از منابع و نیز پاسخگویی در مورد وظیفه مباشرت در مورد این منابع است. طبعا این مهم میسر نمی‌شود مگر با تدوین و استقرار سیاست‌های پایداری و ایجاد سازوکارهای لازم برای آنکه همان کمیته پایداری است.
کمیته پایداری، معمولا شامل سه تا پنج عضو است که توسط هیات مدیره منصوب می‌شوند. کمیته شامل اعضای غیرموظف هیات مدیره و در صورت لزوم، اشخاص مستقل است که بر مبنای راهبرد پایداری شرکت و یا الزامات قانونی و مقرراتی باید دارای مهارت‌ها وتجربیات مربوط باشند. وظائف ومسوولیت‌های کمیته پایداری معمولا شامل موارد زیر است:
1-کمیته باید به هیات مدیره در ایجاد، ارزیابی و درصورت لزوم ویرایش راهبردها و اهداف پیش برنده مسوولیت‌های پایداری شرکت کمک کند.
2-کمیته باید هیات مدیره را در تعریف وتبیین استانداردهای پایداری شرکت شامل استانداردهای مربوط به تعهدات واحد تجاری درقبال جامعه، کارکنان، مشتریان و محیط زیست یاری نماید. این استانداردها در دوره‌های زمانی مناسب مورد بازنگری قرار می‌گیرند.کمیته پایداری همچنین مسوول نظارت برحسن اجرای استانداردهای پیش‌گفته است.
3- کمیته باید هیات مدیره رامطمئن سازد که راهبرد و اهداف شرکت، تولید محصولاتی را در اولویت قرار می‌دهد که دراستفاده از انرژی، کارآ تر و در پایان عمر خود، قابلیت بازیافت بیشتری دارند.
4-کسب اطمینان از این موضوع که راهبردها، اهداف وبرنامه‌های شرکت همسو با افزایش سلامت وایمنی کارکنان وآحاد جامعه باشد.
5- تدوین گزارش پایداری شرکت، شامل میزان دستیابی به اهداف پایداری جهت انتشار درون و برون سازمانی.
کمیته پایداری فرآیند تعامل با ذی‌نفعان شرکت را به صورت رسمی تدوین و به تصویب هیات مدیره می‌رساند. بر اساس این فرآیند، ذی‌نفعان اصلی شناسایی می‌شوند، مخاطرات و فرصت‌ها شناسایی می‌گردند، دامنه تعامل با ذی‌نفعان تعیین می‌گردد، مدیران جهت تعامل با ذی‌نفعان آموزش می‌بینند، نتایج تعامل با ذی‌نفعان به صورت درون و برون سازمانی منتشر می‌شود و بازخورد ذی‌نفعان به اطلاع هیات مدیره رسانده می‌شود.
شرکت‌هایی که دارای فرهنگ پایداری قوی وکمیته پایداری هستند معمولا دیدگاه بلند مدت نسبت به افزایش ثروت سهامداران دارند. درصورت برآورده کردن نیازهای ذی‌نفعان (به طور مثال آموزش کارکنان، رعایت حقوق مشتریان یا حفظ محیط زیست)، شرکت در بلند‌مدت کسب وکار موفق تری خواهد داشت و این باعث افزایش ثروت سهامداران نیز می‌گردد. ازطرف دیگر، عدم رعایت حقوق ذی‌نفعان منجر به کاهش درآمدهای واحد تجاری و از دست رفتن ثروت سهامداران خواهد شد. به طور مثال، تحریم محصولات شرکت از سوی مشتریان، ناتوانی درحفظ نیروی انسانی متخصص وکارآمد و تحمیل جرایم از سوی سازمان‌های دولتی. لذا، این گونه شرکت‌ها آینده گرا بوده و در افزایش ثروت سهامداران، رویکرد بلند مدت را به کار می‌بندند.
گزارش هیات مدیره در باره تعامل با ذی‌نفعان (گزارش پایداری)توسط بسیاری از شرکت‌ها به صورت داوطلبانه جهت رسیدگی به اشخاص مستقل ارائه می‌شود.
همان گونه که شرکت‌ها گزارش مالی خود را برای حسابرسی به حسابرس مستقل ارائه می‌کنند، عموما این نوع گزارش‌های غیر مالی نیز توسط حسابرسان مستقل مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
تعدادی از شرکت‌هایی که به موجب بررسی‌های به عمل آمده توسط نهاد‌های ارزیابی‌کننده، با اتخاذ راهکارها و ساز و کارهای مناسب در زمره 100 شرکت پایدار در سطح جهان قرار گرفته‌اند عبارتند از: جانسون، پروکتر اند گمبل، رویال بانک کانادا، کوماتسو، میتسوبیشی، نیسان موتور، ریکو، سامسونگ الکترونیک، تویوتا موتور و یاماها موتور. پایداری یکی از مقوله‌های اساسی است که در واحدهای تجاری کشورمان کمتر به آن توجه شده‌است. نتیجه آن نیز ناتوانی بسیاری از شرکت‌ها در تداوم فعالیتشان در شرایط اقتصادی و سیاسی کشور در سال‌های اخیر به لحاظ نبود سیاست‌های پایداری در آنها است. از سوی دیگر، با تدوین وارائه دستورالعمل کنترل‌های داخلی توسط سازمان بورس اوراق بهادار،گام بلندی به‌سوی راهبری شرکتی درشرکت‌های پذیرفته شده در بورس برداشته شده است.دراین دستورالعمل، ایجاد کمیته حسابرسی هیات مدیره الزامی شده است. اما همان گونه که اقتصاد ایران فقط بورس اوراق بهادار نیست، راهبری شرکتی نیز فقط به ایجاد کمیته حسابرسی و آن هم تنها در شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار محدود نمی‌شود. لذا لازم است نظام راهبری شرکتی در سایر بنگاه‌های کشور چه در بخش عمومی و چه در بخش خصوصی استقرار یابد. از سوی دیگر، باتوجه به شرایط خاص سیاسی و اقتصادی کشور ونیز معضلات زیست محیطی کنونی (مانند آلودگی هوا) که هزینه‌های سرسام آوری را به جامعه تحمیل می‌کند، تشکیل کمیته پایداری و فعالیت جدی و نه شکلی آن، می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی و پایداری شرکت‌ها در این شرایط گردد. در این بین، الزام شرکت‌های بزرگ بورسی و سایر شرکت‌های متعلق به بخش عمومی کشور به ایجاد ساز و کارهای لازم برای استقرار کمیته پایداری در ساختار نظام راهبری شرکتی آنان امری بسیار ضروری است. امید است به عنوان اولین گام، شاهد اقدام سازمان بورس و اوراق بهادار در این راه باشیم.
عباس وفادار وحمید رضا فیالی حسابدار رسمی، کارشناس رسمی دادگستری و مدرس دانشگاه
مدیر مالی حرفه‌ای و مدرس دانشگاه