1- ثبت نام ۲- صدور صورتحساب ۳- وصول مالیات ۴- ثبت و نگهداری اسناد و مدارک ۵- تسلیم اظهارنامه برای تفهیم بیشتر موضوع در ادامه به شرح هریک از مراحل اشاره می شود. ۱- ثبت نام اشخاص حقیقی و یا حقوقی که به عرضه کالا و یا ارائه خدمات و همچنین واردات یا صادرات کالا و یا خدمات اشتغال دارند طبق ضوابط مندرج در فراخوان های ثبت نام سازمان امور مالیاتی مکلف به ثبت نام می باشند. ۲- صدور صورتحساب کلیه مشمولین نظام ارزش افزوده مکلفند که در قبال عرضه کالا و خدمات مشمول این قانون، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که از طرف سازمان امور مالیاتی اعلام می گردد، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج نمایند و در مواردی که از ماشینهای فروش استفاده می شود، نوار ماشین جایگزین صورتحساب می گردد. شایان ذکر است در صورتی که کالاها و خدمات بدون صدور صورتحساب و رعایت دستورالعملها و مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده عرضه گردند قاچاق محسوب می شوند. ۳- وصول مالیات کلیه مودیان این نظام که اقدام به ثبت نام نموده اند، موظفند در زمان خرید یا واردات کالا و خدمات، علاوه بر بهای کالا و خدمات خریداری شده، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز پرداخت نمایند. لازم به ذکر است از آنجائیکه این نظام مالیاتی در نظر ندارد که از فعالان اقتصادی مالیات اخذ نماید، لذا مالیات پرداختی مذکور، طلب آنان از سازمان امور مالیاتی محسوب می شود. از طرف دیگر فعالان اقتصادی ثبت نام شده باید در زمان عرضه کالا و خدمات علاوه بر بهای کالاها و خدمات، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز از خریداران محصولات خود اخذ و آنرا بعنوان طلب دولت نزد خود نگهداری نمایند. ۴- ثبت و نگهداری اسناد و مدارک یکی دیگر از تکالیف مشمولین نظام ارزش افزوده این است که باید برای ثبت و نگهداری اسناد و مدارک مالیات و عوارض موضوع این قانون، از دفاتر، صورتحسابها و سایر فرمهای مربوط، ماشین های فروش و یا صندوق فروش و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که از طرف سازمان امور مالیاتی تعیین می گردد، استفاده و مدارک مورد نظر را بمدت ده سال بعد از سال مالی مربوطه نگهداری نمایند. ۵- تسلیم اظهارنامه از دیگر تکالیف و وظایف مودیان مشمول و ثبت نام شده قانون مالیات بر ارزش افزوده، انجام تسویه حساب مالیاتی از طریق ارائه اظهارنامه فصلی می باشد. لذا در پایان دوره های مالیاتی سه ماهه، هریک از مودیان این نظام مالیاتی با تسلیم اظهارنامه، حداکثر ظرف مدت پانزده روز از تاریخ انقضاء هر دوره مالیاتی سه ماهه، پس از کسر طلب خود بابت مالیات ارزش افزوده های پرداختی از مالیاتهای وصولی به نیابت از دولت که نزد ایشان می باشد، مانده را با سازمان امور مالیاتی تسویه می نماید. چنانچه میزان مالیات وصول شده توسط مودی بیشتر از میزان مالیات پرداخت شده باشد، اظهارنامه این مودی بیانگر مانده مثبت و بدهی وی به دولت بوده، از اینرو مابه التفاوت باید بعنوان مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی واریز گردد. اما اگر طلب مودی از دولت بیش از طلب دولت از ایشان باشدقانونگذار این حق را برای او قائل است که مانده طلب خود را با ارائه درخواست از سازمان امور مالیاتی، مسترد نماید. شایان گفتن است که با توجه به قانون مالیات بر ارزش افزوده، پنج نوع اظهارنامه جهت انجام تکالیف قانونی مودیان طراحی شده است که عبارتند از: اظهارنامه عادی ویژه کلیه بنگاه های فاقد عرضه سوخت و دخانیات، اظهارنامه ویژه سوخت، اظهارنامه ویژه دخانیات، اظهارنامه عوارض آلایندگی و اظهارنامه شماره گذاری خودرو. شایان گفتن است که فعالان اقتصادی برای اظهارنامه در نظام مالیات بر ارزش افزوده تنها می بایست از روش الکترونیکی استفاده نمایند. بدین ترتیب که مودیان مالیاتی با مراجعه به بخش تسلیم اظهارنامه سامانه الکترونیکی نظام مالیات بر ارزش افزوده به نشانی WWW.EVAT.IR پس از وارد نمودن شماره کاربری و رمز عبور که بصورت اختصاصی در زمان ثبت نام از طریق پست و توسط سازمان امور مالیاتی دریافت نموده اند اقدام به ثبت دقیق اطلاعات اظهارنامه خویش در سامانه مذکور نموده که در این صورت اظهارنامه مودی تسلیم شده تلقی و شماره ثبت و تاریخ تسلیم به مودی ارائه می گردد ضمناً امکان چاپ آن نیز برای مودی فراهم می باشد. همچنین فعالان اقتصادی برای پرداخت مالیات خویش می توانند از سامانه مذکور درخواست صدور فیش نمایند. فیش صادره حاوی شناسه قبض و شناسه پرداخت بوده و مودیان می توانند به طرق مختلف و از جمله پرداخت از طریق اینترنت و یا از طریق دستگاه POS اقدام به پرداخت مالیات نمایند. در ضمن مودیان می توانند با گرفتن پرینت از فیش فوق به بانک مراجعه و مالیات متعلق را براساس شناسه قبض و شناسه پرداخت واریز نمایند. لازم به ذکر است که مالیات های پرداختی بلافاصله در اظهارنامه های الکترونیکی منعکس می گردد.
اسماعیل استاد محمد
منبع : سازمان امور مالیاتی