زمانی که کارفرما کالاهائی را برای حق العمل کار خود ارسال می کند ممکن است در خلال عملیات خسارات و یا ضایعاتی نسبت به کالاهای ارسالی بوجود آید.
چنین خساراتی در روی حسابهای کارفرما تأثیر می گذارد و هیچ تاثیری بر روی حسابهای حق العمل کار ندارد، بدین ترتیب کارفرما لازم است سندهائی صادر نماید تا بتواند این زیانها را تعدیل کند.
این ضایعات و خسارات دو نوع می باشند:
ضایعات و خسارات عادی
ضایعات و خسارات غیر عادی یا فوق العاده
ضایعات عادی، ضایعاتی هستند که قابل پیش بینی بوده و کارفرما از قبل میزان نزدیک به واقع آن را شناسایی نموده است. در صورتیکه ضایعات غیر عادی، آنهایی است که انتظار وقوع آن نمی رود.
نحوه برخورد حسابداری با ضایعات و خسارات عادی :
گاهی کالاها بطور عادی دچار خسارت خواهند شد و در بعضی از موارد این نوع خسارات اجتناب ناپذیر و حتی قابل پیش بینی اند، مانند ضایعات و خسارات حاصله از تبخیر، کسری، شکستگی، کاهش و افت وزن این ضایعات را ضایعات عادی و معمولی نامند و بخشی از بهای تمام شده کالا را تشکیل می دهد.
بدین ترتیب تعداد کالای خسارت دیده از کل واحدها کسرمی شود.
موقع محاسبه بهای تمام شده کالاهای فروش نرفته این هزینه های عادی و معمولی را باید مدخلیت داد و در در محاسبه بهای تمام شده، در حقیقت بخشی از مصرف مواد تلقی می گردد.
یعنی بهای تمام شده کالای فروش نرفته به طور متناسب در اثر این نوع خسارت وضایعات حادث شده افزایش می یابد.✅ نحوه برخورد حسابداری با ضایعات و خسارات غیر عادی :
زمانی که ضایعات یا خسارات به کالاها ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و یا دور از انتظار باشد، چنین خساراتی را معمولاً خسارات غیر عادی یا فوق العاده گویند مانند مفقود شدن کالاها، از بین رفتن تمام یا بخشی از کالاها در اثر صدمات وارده در حین کار یا حمل و نقل، زیان حاصله از آتش سوزی ، سیلاب ، زلزله ، جنگ و غیره .
این هزینه ضایعات در محاسبه موجودی کالای فروش نرفته محاسبه می شود و به حساب کالای امانی بستانکار و به حساب زیان های غیر مترقبه بدهکار خواهد شد . آنگاه مانده این هزینه ها به حساب سود و زیان انتقال می یابد.
بعضی از تجار برای جبران خسارات ناشی از این حوادث سیاست بیمه ای را برای کالای ارسالی انتخاب می کنند و بیمه در قبال این حوادث جبران خسارت می نماید.