به گزارش خبرنگار تعاون و اشتغال ایسنا، به استناد ماده ۴۹ قانون استخدام کشوری و ماده ۲۶ قانون مقررات استخدامی شرکتهای دولتی، همه کارمندان رسمی و ثابت می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند؛ برابر قوانین و مقررات استخدامی کشور، مرخصی استحقاقی، مرخصی استعلاجی، مرخصی بدون حقوق و مرخصی ساعتی از انواع مرخصی‌های پیش بینی شده برای کارمندان به شمار می رود و طبعا اطلاع کامل کارمندان از چگونگی دریافت مرخصی و شرایط آن در جلوگیری از مواجه با کسر کار، غیبت و پاره‌ای از مشکلات اداری نظیر بیمه و حقوق و دستمزد موثر و ضروری است.
در این بین مرخصی بدون حقوق یکی از انواع مرخصی‌ها به شمار می‌رود و اعطای آن اعم از نیاز شخصی یا ادامه تحصیل از طریق درخواست رسمی کارمند و ارائه آن به واحد مربوطه امکانپذیر است.
در این نوع مرخصی با وجود آنکه کارمند حقوقی دریافت نمی‌کند می تواند از کمک هزینه‌ها و پاداش پایان خدمت استفاده کند. اما شرایط دریافت مرخصی بدون حقوق چیست؟
طبق ماده ۳۵ آیین نامه مرخصی‌ها موضوع ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمند باید تقاضا نامه استفاده از مرخصی بدون حقوق را با ذکر علت و مدت آن توسط مدیر واحد به سازمان متبوع ارسال کند تا تصمیم لازم را در این خصوص اتخاذ و در صورت موافقت، حکم مرخصی بدون استفاده از حقوق را با رعایت تبصره یک ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری صادر کنند، همچنین طبق ماده ۳۶ این آیین نامه، مرخصی بدون حقوق کارمندان پیمانی متناسب با مدت قرارداد حداکثر تا پایان قرارداد و با رعایت سقف مقرر در قانون امکان پذیر است.
ماده ۴۹ قانون استخدام کشوری
برابر تبصره ۲ ماده ۴۹ قانون استخدام کشوری مستخدم رسمی دولت می تواند در طول خدمت خود با موافقت وزارتخانه یا اداره و موسسه متبوع از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.
اعطای مرخصی مزبور اگر برای مدتی بیش از یک سال متوالی باشد، موکول به جلب موافقت سازمان امور اداری و استخدامی کشور نیز خواهد بود اما محفوظ ماندن پست سازمانی مستخدم رسمی در مدتی که از مرخصی بدون حقوق استفاده می کند، الزامی نیست و در صورتی که پس از پایان دوران مرخصی پست مناسب برای ارجاع به مستخدم مذکور موجود نباشد به حال آماده به خدمت درمی‌آید.
ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری
بر اساس تبصره یک ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری نیز، کارمندان دستگاههای اجرایی می توانند در طول مدت خدمت خود با موافقت دستگاه ذیربط حداکثر سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند و در صورتی که کسب مرخصی برای ادامه تحصیلات عالی تخصصی در رشته مربوط به شغل کارمندان باشد تا مدت دو سال قابل افزایش خواهد بود.
همچنین بر اساس تبصره ۴ همین ماده، کارمندان زن نیز که همسر آنها در ماموریت به سر می برند می توانند تا پایان مأموریت حداکثر به مدت شش سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند.
به موجب ماده ۳۴ آیین نامه مرخصی‌ها موضوع ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، استفاده از مرخصی بدون حقوق در دوره آزمایشی ممنوع است مگر در برخی موارد از جمله اینکه کارمند استحقاق مرخصی نداشته و احتیاجش به استفاده از مرخصی مسلم شود، قصد ادامه تحصیل داشته باشد و مدارک لازم را ارائه دهد یا اینکه ناگزیر باشد به اتفاق همسرش به خارج از محل خدمت خود مسافرت کند.
آیین نامه استخدام پیمانی
به موجب – ماده ۱۳ آیین نامه استخدام پیمانی – موضوع تبصره ماده ۶ قانون استخدام کشوری نیز مستخدمین پیمانی می‌توانند در صورت نیاز با موافقت دستگاه استخدام کننده هر سال یکماه از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند.
به گزارش ایسنا، علیرغم پیش بینی مرخصی بدون حقوق در کنار مرخصی های استحقاقی و استعلاجی در قانون و با وجود الزامات قانونی متعدد در مورد استفاده از مرخصی بدون حقوق برای کارمندان دولت، در هیچ یک از مواد پیشگفته مدت مرخصی بدون حقوق از لحاظ بازنشستگی جزو سوابق خدمت افراد محسوب نمی شود؛ به عبارتی اگر کارمندی در طول خدمت خود مرخصی بدون حقوق گرفته باشد بسته به میزان ایام مرخصی از یکماه تا یکسال و بیشتر تاثیری در زمان بازنشستگی وی ندارد و جزو سابقه خدمتی او محاسبه نمی شود.
به موجب – ماده ۳۹ قانون مدیرت خدمات کشوری – مدت مرخصی بدون حقوق جزو سابقه خدمت کارمندان محسوب نمی‌شود مگر اینکه در طی این مدت حق بیمه و کسور بازنشستگی سهم خود و کارفرما را از طریق دستگاه متبوع پرداخت کرده باشند که در این صورت مدت مزبور به عنوان سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی و وظیفه دوره بازنشستگی قابل محاسبه است.
اخیرا طی یک ابلاغیه جدید این مشکل برای کارمندان دولت برطرف شده است و کارمندانی که به دنبال محاسبه کسور ایام مرخصی بدون حقوق سالهای گذشته خود هستند می توانند کسور مرخصی‌های بدون حقوق خود را نقدا پرداخت کنند.
بر اساس ابلاغیه مذکور به دلیل درخواست‌های مکرر و متعدد کارمندان جهت محاسبه کسور ایام مرخصی بدون حقوق سنوات گذشته خود، موضوع پرداخت نقدی ایام مرخصی برای بالا رفتن دریافتی دوران بازنشستگی پیش بینی و منوط به تایید مسوولان شده است و کارمندان می توانند با احتساب جریمه دیرکرد ایام مرخصی بدون حقوق خود تا پایان شهریورماه نسبت به پرداخت مبالغ مذکور اقدام کنند.
قانون کار ایران
به گزارش ایسنا، در قانون کار جمهوری اسلامی ایران نیز مرخصی بدون حقوق در مواردی پیش بینی شده است.
در ماده ۶۷ قانون کار آمده است که هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند.
البته به موجب ماده ۱۶ قانون کار ایران، قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصی‌های بدون حقوق یا مزد استفاده می کنند در طول مرخصی و به مدت دو سال به حال تعلیق درمی‌آید اما مرخصی تحصیلی برای دو سال دیگر قابل تمدید است.
در ماده ۷۲ این قانون نیز نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران، مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین شده است.