ناصر محامی بیش از ۳۳ سال در زمینه‌های حسابداری، حسابرسی، کارشناسی و ارزیابی سهام به فعالیت و تدریس پرداخته است. وی از سال ۱۳۷۰ در بخش خصوصی، در حرفه حسابرسی فعالیت کرده‌است. وی از جمله افرادی است که در نخستین گروه حسابداران رسمی ایران قرار گرفته است. محامی دارای مدرک لیسانس اقتصاد نظری و فوق لیسانس حسابداری است. وی با حکمی از سوی مهدی کرباسیان به مدت ۳ سال به عنوان عضو هیات‌مدیره جامعه حسابداران ایران منصوب شده است.
به همین منظور و برای بررسی بیشتر جایگاه علم حسابداری در ایران و تفاوت این علم با حسابداری خارج از ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ماحصل آن از نظرتان می‌گذرد.
۱-جایگاه حسابداری را درمقایسه با دیگر علوم چگونه می‌دانید ؟
حرفه حسابداری در کشور ما به‌طور مستمر در حال اعتلا بوده و جایگاه اجتماعی آن مرتبا رفیع‌تر و تاثیرگذاری آن بر تصمیمات اقتصادی و مدیریتی بیشتر شده است. استفاده هوشمندانه و همه‌جانبه حسابداران از دستاوردها و پیشرفت‌های سایر علوم خصوصاً علوم و صنایع الکترونیک و کامپیوتر، علوم سیستم‌ها و صنعت آی‌تی موجب اعتلای کمی و کیفی حسابداری در زمینه‌هایی نظیر دفترداری، امور محاسباتی، انتقال و جابه‌جایی اطلاعات و انجام سیستماتیک و روشمند امور و در یک کلمه افزایش حیرت‌انگیز توانایی‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری حسابداری شده و در نتیجه توجه به قابلیت‌های حرفه حسابداری بسیار بیشتر از قبل شده است. همچنین توسعه آموزش عالی حسابداری و افزایش تعداد حسابداران تحصیلکرده موجب افزایش تاثیرات کیفی حسابداری و نفوذ حسابداری بر تصمیمات مدیران واحدهای اقتصادی بوده است. به‌طور کلی به نظر بنده حرفه حسابداری در حال بسط و توسعه بوده و با استفاده از دستاوردهای تکنولوژیک، با عرضه هرچه بیشتر توانایی‌ها و قابلیت‌های خود، جایگاه اجتماعی بازهم وسیع‌تری خواهد یافت.
۲- به نظر شما آینده حرفه حسابرسی در ایران و جهان چگونه خواهد بود؟
حرفه حسابداری در ایران دارای دو مقطع، یعنی قبل و بعد از تاسیس جامعه حسابداران ایران می‌شود که بعد از تشکیل جامعه حسابداران رسمی ایران حرفه حسابداری از حمایت قانونی برخوردار شده است. جامعه حسابداران رسمی ایران بر مبنای قانون تشکیل و اکنون حدود ۱۲ سال از فعالیت‌های رسمی آن می‌گذرد. در حال حاضر بیش از ۲۶۰ موسسه حسابرسی و حدود ۲ هزار حسابدار رسمی وجود دارند که قریب نیمی از آنها حسابدار رسمی شاغل یعنی شاغل تمام‌وقت در موسسات حسابرسی یا در دفاتر انفرادی حسابداری می‌باشند.
با گسترش دامنه و حیطه کار حسابرسی، اکنون حرفه در معرض تغییرات کمی و کیفی قابل توجهی قرار گرفته و توسعه آتی حرفه حسابداری منوط به درک صحیح از تغییرات و پاسخ مناسب به انتظارات است.
نکته اصلی این است که بدانیم بنیان حرفه حسابرسی، اخلاقیات و رعایت مبانی اخلاقی نظیر صداقت، بی‌طرفی و درستکاری است و… بدون التزام واقعی حسابرسان به موازین اخلاقی حرفه، حسابرسی در مسیر پیشرفت و تعالی قرار نخواهد گرفت. مساله آموزش و تخصص در حسابرسی در عین اهمیت بسیار زیاد، تنها در بستر درستکاری و رعایت موازین اخلاقی عامل پیشرفت و خدمت است؛ به این لحاظ اکنون که امکان توسعه قانونی حرفه فراهم گردیده، این خود اعضای حرفه حسابرسی هستند که باید با رعایت موازین اخلاقی و گسترش دانش و تخصص خود و صدالبته با افزایش حمایت‌های قانونی به توسعه آتی حرفه کمک کنند.
۳- پیشنهاد شما برای گرایش جوانان به حرفه حسابداری و حسابرسی و برداشتن موانع پیش‌روی این حرفه برای ارتقا چیست؟
حسابداری یکی از رشته‌هایی است که سطح اشتغال در آن قابل‌توجه است، به همین دلیل مورد استقبال جوانان است. جوانان باید بدانند آنچه که در دانشگاه‌ها درباره حسابداری می‌آموزند تازه اول کار است و برای اینکه بتوانند حسابدار و حسابرس ماهری شوند، باید بسیار بیش از آنچه که در دانشگاه خوانده‌اند، بخوانند و یاد بگیرند و کافی نیست که دارای دانش عمومی حسابداری باشند، بلکه باید در جریان تغییرات مستمر استانداردهای حسابداری و تغییرات قوانین نیز باشد. یک حسابدار برای اینکه بتواند به‌درستی مسئولیت خود را انجام دهد، باید اطلاعات وسیعی درباره قوانین و موضوعات مختلف؛ نظیر قانون مالیات‌ها، قانون کار، قانون تجارت، تامین اجتماعی و حسب مورد قوانینی نظیر قانون مالی و محاسباتی، قوانین حاکم بر پیمانکاری، صادرات و واردات، قوانین و مقررات ارزی و بسیاری موارد دیگر داشته باشد، همچنین باید سعی کند مهارت‌های جانبی نظیر کار با کامپیوتر، سیستم‌های اطلاعاتی و آی‌تی را نیز کسب کند.
۴- توصیه شما به افرادی که به تازگی به این رشته و این بازار وارد شده‌اند چیست؟
در این‌خصوص باید به تازه‌واردهای بازار کار بگویم که برای موفقیت باید به عوامل واقعی موفقیت یعنی رعایت موازین اخلاقی، کسب مستمر دانش و تخصص، دقت و نظم و اهمیت به منافع مشروع صاحبکار توجه بسیار زیادی بکنند که البته بخشی از موفقیت حرفه حسابداری محسوب می‌شود باید بدانند که دانستن زبان و توانایی دسترسی مستقیم به منابع علمی جدید، کسب مهارت‌های عمومی نظیر کار تخصصی با نرمافزارهای عمومی نظیر اکسل و سایر نرمافزارهای میکروسافت آفیس، توانایی انجام سیستماتیک کار و یادگیری مهارت‌های کارگروهی عوامل مهمی برای پیشرفت آنها محسوب می‌شود.
در این زمینه از دانشگاه‌ها هم انتظار می‌رود با تعامل بیشتر با بازارکار و درک نیازها و الویت‌های بازارکار و صنایع مختلف نسبت به تجدید نظر مستمر و بازبینی موضوعات درسی تمایل بیشتری نشان دهند.
۵- نقش نهادهای حرفه‌ای حسابداری در ارتقای این رشته چیست و انتظارشما، به عنوان یک مدیر حسابرسی از این نهادها چیست؟
نهادهای حرفه‌ای نقش قطعی در ارتقای حسابداری و حسابرسی دارند و بعد از دانشگاه‌ها که آموزش آکادمیک حسابداری را بر عهده دارند، این مجامع حرفه‌ای حسابداری هستند که ادامه کار را برعهده می‌گیرند. معمولا مجامع حرفه‌ای بعضا مستقل و بعضا با کمک مراجع دولتی یا بر حسب قانون وظیفه تدوین استانداردهای حسابداری و تفسیر آنها را بر عهده دارند و از این طریق حسابداری و گزارشگری مالی را تحت نظام و کنترل قرار می‌دهند. مجامع حرفه‌ای وظیفه سازماندهی، آموزش و اعمال نظارت بر کیفیت و اخلاق حرفه‌ای حسابداران را بر عهده داشته و شرایط مناسب برای کارکرد مطلوب اعضا را فراهم می‌کنند پس انتظار می‌رود که نهادهای حرفه‌ای با تاکید بر آیین رفتار حرفه‌ای و اجرای صحیح آیین‌نامه‌ها و مقررات؛ زمینه کارکرد سالم و با کیفیت اعضای خود را فراهم آورند.
از نهادهای حرفه‌ای انتظار می‌رود به اعضای خود برای انجام کار باکیفیت، حفظ استقلال و رعایت موازین اخلاقی کمک کنند و شرایطی را به‌وجود آورند که اعضای آن نهاد حرفه‌ای همواره با بالاترین کیفیت خدمات خود را عرضه نمایند.
به‌علاوه نهادهای حرفه‌ای باید دارای تشکیلات مناسب برای ارتباط با نهادهای حرفه‌ای بین‌المللی بوده و از این ارتباطات برای تعالی حرفه خود استفاده کنند.
۶- حرفه حسابرسی چگونه در ارتقای شفافیت اقتصاد کمک می‌کند؟
حرفه حسابرسی ذاتا در خدمت شفاف‌سازی است. گزارش حسابرسی اصولا گزارشی برای شفاف‌سازی وضعیت مالی، نتیجه عملیات و گردش وجوه نقد واحد اقتصادی است. به عبارت دیگر گزارش حسابرسی با بیان محدودیت‌ها، ابهامات و موارد تحریف صورت‌های مالی؛ به جز شفاف‌سازی صورت‌های مالی کار دیگری انجام نمی‌دهد.
اشاعه حسابرسی در سطح کلیه فعالیت‌های اقتصادی بزرگ و متوسط و اجبار قانونی واحدهای اقتصادی به حسابرسی صورت‌های مالی، نه‌تنها موجبات یکسان‌سازی و مقایسه‌پذیری واحدهای اقتصادی را فراهم می‌کند، بلکه در سطح کشور و در سطح اقتصاد کلان موجب انتشار اطلاعات مالی شده و در بعد مدیریتی و اداره بنگاه‌های اقتصادی به لحاظ انتشار اطلاعات، ناگزیر موجب افزایش کارایی و توجه و دقت مدیران و اداره‌کنندگان بنگاه‌های اقتصادی می‌گردد که این امر به نوبه خود موجبات ارتقای سیستم‌های اطلاعاتی، سیستم‌های کنترلی و نظام‌های مدیریتی می‌شود. همچنین حسابرسی و شفاف‌سازی اطلاعات مالی مانع از انجام برخی از اقدامات نادرست و تخلفات شده و از این طریق به ارتقای استانداردهای سلامت اقتصادی و اخلاقی جامعه کمک می‌شود.
۷- نقش حرفه حسابرسی و حسابداری را در تحقق شعار اقتصاد مقاومتی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عصاره اقتصاد مقاومتی، ارتقای کارایی است. اقتصاد مقاومتی وضعیتی ناشی از تحریم و عدم همکاری دیگران است. اقتصاد مقاومتی یعنی تکیه بیشتر بر امکانات خود به دلیل تحریم ما توسط دیگران. اگر قرار باشد بر خود تکیه کنیم و از امکانات خودمان و توانایی‌های خودمان بهره‌برداری کنیم؛ یعنی باید کارایی خود را بالاتر ببریم. حسابرسی با بررسی نظام مدیریتی، روش‌های انجام کار و سیستم‌های مختلف موجود در واحدهای اقتصادی، نقاط ضعف و محدودیت‌های آنان را آشکار می‌سازد. شناخت نقاط ضعف و محدودیت‌ها قدم اول برای ارتقای کارایی است. از سوی دیگر حسابرسی با شفاف‌سازی فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی و آشکار نمودن وجوه پنهان و چه بسا برخی تخلفات انجام شده در واحدهای اقتصادی، موجبات تجدید نظر و سازماندهی مجدد در جهت ارتقای کارایی و اثربخشی تشکیلات اقتصادی را فراهم می‌کند. حسابرسی سازوکار مطمئنی برای ارزیابی قوانین و مقررات و افشای موارد تخلف و ارتشا و سوء‌جریان، ارزیابی سیستم‌های کنترل مدیریت و کنترل عملیات و مواردی از این قبیل است که به نوعی با مساله کارایی و اثر بخشی و در نتیجه اقتصاد مقاومتی مرتبط هستند.
منبع:روزنامه کسب و کار