شاید این تغییرات است که باعث شده یکی از مخاطبان درباره قانون چک اینطور اظهار نظر کند: چرا در مورد مشکلات قانون چک کسی صحبتی نمیکنه نه شما نه صدا وسیما هیشکی انگار اصلا مشکلی در این مورد وجود نداره؟
مخاطب دیگری در پاسخ به او نوشته: (چک) شده وسیله کلاهبرداری یک عده!
چک های بی محلی که مجازات زندان ندارند
چک بر خلاف برات و سفته، نشان دهنده طلب یک فرد از فرد دیگر نیست. همچنین طبق قانون تجارت، نمی شود برای چک، محل قائل شد. یعنی بر خلاف برات و سفته که عنوان می شود محل (وجه) آن حتما وجود دارد و در نزد کسی است (بدهکار یا صادر کننده یا ضامن) ولی در چک، اینطور نیست و تصور محل برای چک در قانون پیش بینی نشده است.
در قانون قبلی چک، صدور چک بلامحل دارای مجازاتهای سنگین کیفری و پیش بینی زندان بود. در تغییراتی که در قانون جدید پیش آمد، موضوع کیفری بودن چک، تغییرات زیادی کرد و شروط جالبی برای عدم کیفری بودن چک پیش بینی شده که در صورت وجود یکی از این شروط، صدور چک بلامحل دیگر دارای مجازات کیفری و زندان نیست و دارنده چک می تواند تنها با واخواست آن، وجه آن را از طریق محاکم حقوقی مطالبه کند.
طبق ماده ۱۲ (اصلاحی ۱۳۸۲٫۶٫۲) در موارد زیر صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست:
الف- در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده باشد.
ب- هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.
ج- چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله و یا تعهدی است.
د- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
ه- در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.
چه نوع چک هایی را با احتیاط بپذیریم
ناگفته پیداست گرفتن چک و معامله بر اساس چک، تنها بین کسانی انجام می شود که همدیگر را می شناسند. چون عدم شناخت صادر کننده چک از سوی گیرنده، ممکن است باعث پشیمانی های بزرگ شود.
با توجه به قانون چک، می توان به گیرندگان، این توصیه ها را کرد تا در صورتی واخواست، بتوانند روی جنبه کیفری چک هم حساب کنند:
-از گرفتن چک های سفید امضا و بدون تاریخ و مبلغ بپرهیزید.
-چکی که پرداخت آن مشروط به شرطی شده، قابلیت شکایت کیفری ندارد. چک را بدون شرط بپذیرید.
-چکی که قابلیت اثبات این را دارد که برای ضمانت صادر شده، قابل تعقیب کیفری نیست. این ضمانت می تواند با اقرار دارنده چک، شاهد، سندی خارج از چک یا درج در چک ثابت شود.
-چکی که تاریخ آینده را دارد، قابل تعقیب کیفری نیست. این موضوع به اقرار دارنده چک، شهادت شاهدان و اثبات اسناد خارج از چک (مانند قولنامه یا رسید چک) و همچنین عدم تطابق تاریخ زیر امضای چک و تاریخ اعلام شده در صدر چک قابل اثبات است.