به گزارش صبحانه، در خصوص افراد ایرانی ساکن و یا شاغل در خارج از کشور دو وضعیت به شرح زیر متصور است: ۱- یک گروه از این افراد کســانی هستند که توسط شرکتهای ایرانی جهت انجام کار و اجرای پروژه های مختلف به کشورهای دیگــر اعزام میشــوند. این گروه بــا توجه به اینکــه از طرف شــرکتهای ایرانی جهت کار به کشورهای دیگر رفته اند و این شرکتها تابع ایران و مشــمول مقررات و قوانین ایران هستند، مشــمول مقررات ایران میشــوند و طبق مقررات بیمه اجباری تامین اجتماعی در ایران مشــمول مقررات قانون تامین اجتماعی قرار میگیرند.
شــرکت های ایرانی موظف اند ایــن افراد را نزد ســازمان تامین اجتماعی بیمه کنند. البته به نظر میرسد در این خصوص مقررات به میزان کافی وجود ندارد و لازم است سازمان تامین اجتماعی ضمن تدوین و صدور مقررات مختلف در این زمینه، سازوکارهای اجرایی لازم را نیز تهیه و تدارک ببیند تا این قشر از اتباع ایران بتوانند از مزایای خاص تامین اجتماعی بهره مند شوند.
شناســایی کارکنان اعزامی به خارج یکی از مهمترین اقداماتی است که در این خصوص با مشارکت و همکاری سایر دستگاه های ذیربط ماننــد وزارت خارجه، اداره اتباع وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و… باید صورت بگیرد.
متاسفانه در مورد تعداد ایرانیان شاغل در خارج کشور آمار دقیق و متقنی وجود ندارد و لازم است نسبت به ایجاد آن تدابیر لازم اندیشیده شود. جدای از تفسیر حقوقی فوق در مورد بیمه اجباری کارگران اعزامی به خارج، مواد قانونی صریحی به شرح زیر نیز وجود دارد.
به موجب تبصره ۱ ماده ۱۲ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده ۱۰۴ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب سال ۱۳۹۱، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است برای کلیه کارگران ایرانی که در ارتباط با صدور خدمات فنی به کشورهای دیگر اعزام میشوند، گواهینامه شغلی صادر کند و جهت وصول حق بیمه و تحت پوشش قرار دادن آنها در داخل و خارج کشــور مراتب را به سازمان تامین اجتماعی اطــلاع دهد. در تبصره ۲ ایــن ماده نیز ســازمان تامین اجتماعی مکلف شــده اســت با دریافت حق بیمه افراد مذکور مطابق قانون تامین اجتماعی، آنان را بیمه کنــد و حمایتهای لازم بیمه ای را از آنها به عمل آورد.
۲- گروه دوم افرادی هستند که به کشورهای دیگر مهاجرت کرده اند و در این کشورها مقیم محسوب میشــوند. این افراد با عنایت به اینکه تابعیت ایرانی خود را حفظ کرده اند گهگاه به ایران تردد دارند و ممکن اســت برای بازگشت به ایران نیز برنامه ریزی کنند.
توجه به پوشش بیمه ای این گروه که در حال حاضر بالغ بر ۵ میلیون نفر هستند یکی از نیازهایی است که براساس اصل ۲۹ قانون اساسی در مورد بیمه کردن آحاد جامعه ایرانی باید مد نظر مسئولان و دولت باشد. با توجه به اینکه عموما این افراد در سن بازنشستگی و کهنسالی قصد بازگشت به ایران را دارند باید در مورد بیمه بازنشستگی آنان راهکارهای اجرایی و تبلیغی الزم صــورت بگیرد.
در حال حاضر پوشش بیمه افراد فوق در چارچوب بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و اختیاری فراهم شده است. تبصره ۳ ماده ۴ قانون تامین اجتماعی مجوز بیمه کردن افراد فوق را داده اســت. براســاس این بند، کلیه اتباع ایرانی اعم از شاغل و یا غیرشــاغل در فعالیتهای مختلف در خارج از کشــور، که بیمه آنان با مقررات قانون تامین اجتماعی و تغییرات بعدی آن مغایرت نداشته باشد، میتوانند به طور اختیاری مشمول مقررات این قانون و آیین نامه های مربوطه قرار بگیرند، مشروط بر اینکه بیمه شده حق بیمه خود را به طور منظم پرداخت کند. بدیهی است که سازمان در مورد این قبیل بیمه شدگان مانند سایر بیمه شدگان داخل کشور مکلف به ارائه خدمات و انجام تعهدات قانونی براســاس آیین نامه و مقررات مربوط در ایران خواهد بود.
براساس مصوبه مورخ ۹۳/۱/۲۰ هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی، کلیه اتباع ایرانی اعم از شاغل در فعالیتهای مختلف و یا غیرشاغل خارج از کشور که فاقد نظام بیمه ای نزد سایر صندوقها و سازمان تامین اجتماعی هستند میتوانند در چارچوب بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد خود را بیمه کنند.
شرایط پذیرش تقاضا
شرایط لازم برای پذیرش انعقاد بیمه با ایرانیان مقیم خارج از کشور به شرح زیر است: حداکثر ســن درخواست برای مردان و زنان در زمان ثبت تقاضا ۵۰ سال و حداقل سن ۱۸ سال تمام شمسی است. چنانچه سن متقاضی در زمان ثبت تقاضا بیش از سن مذکور باشد، پذیرش درخواست وی منوط به دارا بودن سابقه پرداخت حق بیمه قبلی معادل مدت مازاد سنی مقرر خواهد بود.
متقاضیانی که قبل از تاریخ ارائه تقاضا حداقل دارای ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه هستند از اعمال شرایط سنی مذکور معاف خواهند بود.
نرخ پرداخت حق بیمه و تعهدات بیمه ای
متقاضیان می توانند بــه ترتیب زیر از تعهدات منــدرج در قانون تامین اجتماعی در داخل ایران برخوردار شوند: الف ) بیمه بازنشستگی و فوت با نرخ حق بیمه ۱۴ درصد ب) بیمه بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت با نرخ حق بیمه ۱۸ درصد برخورداری بیمه شدگان از مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت و درمان بر حسب شرایط مقرر در قانون تامین اجتماعی و تغییرات بعدی آن خواهد بود.