در همین رابطه آقای اکرمی مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی طی مصاحبه با پایگاه اطلاع رسانی این بانک به سوالات مربوط به تغییر سال پایه ارقام حسابهای ملی ایران پاسخ داد :
– اقای اکرمی لطفا” در ارتباط با اهمیت حسابهای اقتصادی توضیح دهید ؟
برنامه ریزی اقتصادی و پیش بینی متغیر های کلان اقتصادی معمولاً با استفاده از مجموعه ای از آمارهای کلان اقتصادی امکان پذیر است. نظام حسابهای ملی بخشی از این مجموعه است که تصویر جامعی از تحولات بخش واقعی اقتصاد را ارائه می دهد. شاخص هایی همچون تولید ناخالص داخلی ، ارزش افزوده فعالیتهای اقتصادی ، درآمد ملی، پس انداز ملی، مصارف نهایی بخش خصوصی و دولتی، تشکیل سرمایه، خالص صادرات و واردات و سایر اقلام ملی از جمله مهمترین شاخص هایی هستند که در این نظام آماری، تهیه شده و به منظور اهداف فوق در اختیار محققین، برنامه ریزان و سیاست گذاران اقتصادی قرار می گیرند. مطابق با استانداردهای بین المللی، نظام حسابهای ملی شامل    مجموعه ای منسجم و سازگار از حسابهای کلان اقتصادی است که بر اساس مفاهیم، تعاریف، طبقه بندی ها و قواعد پذیرفته شده بین المللی تهیه می گردد. در واقع این نظام، چارچوبی را فراهم می آورد که بر اساس آن تجزیه و تحلیل و سیاست گذاری بخش واقعی اقتصاد میسر می گردد.
– به هنگام سازی ارقام حسابهای ملی و تدوین آن تا چه حد ضرورت دارد؟
از آنجا که آمارهای کلان اقتصادی نقش قابل توجهی را در برنامه ریزی و سیاست گذاری های پولی و اقتصادی ایفا می نماید، تهیه و تدوین آنها به عنوان یک اصل در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد . آمار حسابهای ملی ایران که از بدو تاسیس بانک مرکزی در اختیار کاربران داخلی و مجامع بین المللی قرار گرفته است ،به عنوان یک ابزار مهم در پیشبرد اهداف تحلیلی و برنامه ریزی اقتصادی محسوب می شود. اگرچه تدوین حسابهای ملی با استفاده از طیف وسیعی از آمارها و داده های اقتصادی صورت می پذیرد با این وجود ، همانند سایر کشورها به دلایلی که اشاره می شود تجدید نظر و اصلاح سری زمانی آمارهای کلان اقتصادی به عنوان یک ضرورت در فرایند تهیه و ارائه آمارهای کلان اقتصادی دیده شده و هر چند سال یکبار انجام می پذیرد. از آنجا که در ارزش گذاری اقلام تولید و مصرف حسابهای ملی از دو گروه قیمتهای جاری و ثابت استفاده می شود تغییر سطح عمومی و نسبی قیمتها منجر به تغییر ساختار تولید و مصرف شده و نتیجتاً قابلیت اتکای آمارهای تهیه شده برمبنای یک سال پایه معین کاهش می یابد.  این موضوع، به عنوان یکی از عوامل مهم در خصوص ضرورت تجدید نظر و اصلاح سال پایه حسابهای ملی ایران مطرح می شود.
– تاکنون  چند بار سال پایه ارقام حسابهای ملی تغییر کرد؟
از ابتدای تهیه و تدوین حسابهای ملی در این بانک تاکنون ، چندین بارسال پایه مورد تجدید نظر و اصلاح قرار گرفته است. در فرایند اصلاحات مذکور، سال پایه به ترتیب از سال ۱۳۵۳ به ۱۳۶۱، ۱۳۶۹ ، ۱۳۷۶ و اینک به سال پایه ۱۳۸۳ تغییر یافته است.  اگرچه در سطح تفصیلیِ موضوع دلایل متنوعی جهت انجام اصلاحات و تجدید نظر در سال پایه می توان ارائه نمود ،اما تغییر ساختار اقتصاد به لحاظ تغییر سطح عمومی قیمتها، حذف و اضافه شدن فعالیتهای قدیم و جدید، تغییرو تکمیل پوشش آماری داده ها، تعدیل و بهبود روشهای محاسباتی، ضرورت سازگاری و هماهنگی با شاخص های قیمت مصرف کننده و تولیدکننده مبتنی بر سال پایه جدید و اصلاح طبقه بندی ها و تعاریف آماری و اقتصادی اقلام مورد محاسبه از جمله مهمترین عواملی هستند که در جریان اصلاحات مورد توجه قرار می گیرند.
– لطفا” در خصوص پوشش زمانی سری زمانی جدید ارقام حسابهای ملی  توضیح دهید.
در مجموعه ای که بر حسب سال پایه ۱۳۸۳ عرضه می شود سری زمانی اقلام تحت پوشش، شامل سالهای ۱۳۳۸ و بعد از آن است. سری زمانی مذکور به لحاظ موضوع اصلاحات و تجدید نظر به دو دورة زمانی ۱۳۸۲-۱۳۳۸ و ۱۳۸۳ به بعد قابل تقسیم است. با توجه به شرایط دسترسی به مجموعه وسیعی از اطلاعات مورد نیاز، اقلام حسابهای ملی که برای سالهای ۱۳۸۳ به بعد تهیه شده اند بر حسب روشهای مستقیم و با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات موجود مورد تجدید نظر و اصلاح قرار گرفته اند. در مقابل، به دلیل محدودیت های آماری و بعد زمانی، اصلاحات به عمل آمده در خصوص اقلام حسابهای ملی در دوره زمانی ۱۳۸۲-۱۳۳۸ به اقتضای هر بخش و متغیر بر حسب روشهای آماری ، ریاضی وبا اتکا بر نرخ های رشد و سهم اجزا از گروه های مورد محاسبه در مجموعه حسابهای منتشره پیشین ، صورت گرفته است.  در فرایند فوق الذکر علاوه بر تجدید نظر در سال پایه، اقلام تهیه شده بر حسب قیمتهای جاری نیز به لحاظ پوشش آماری داده ها، تعدیل روشهای محاسباتی و سایر ملاحظات، مورد اصلاح و تجدید نظر قرار گرفته اند.
– حسابهای ملی ایران بر مبنای سال پایه ۱۳۸۳ دارای چه ویزگیهایی است؟
مجموعه حسابهای ملی ایران که بر مبنای سال پایه ۱۳۸۳ تهیه شده است ،تصویر به هنگام تری از فعالیتهای بخش واقعی در دو زمینه تولید و مصرف ارائه می نماید. در بخش تولید که شامل گروه های کشاورزی، نفت و گاز، صنایع و معادن و خدمات می شود ،ارزش تولید، هزینه واسطه و ارزش افزوده۵۳ فعالیت اقتصادی به تفکیک، مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفته و نهایتاً تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی کشور بر مبنای سال پایه ۱۳۸۳ محاسبه شده است. از سوی دیگر، در حوزه تقاضای اقتصاد، اقلام هزینه ای اقتصاد که عمدتاً شامل هزینه های مصرف نهایی بخش خصوصی و دولتی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، خالص صادرات و واردات کالاها و خدمات، نتیجه رابطه مبادله بازرگانی و تغییر در موجودی انبار می شود به تفصیلی ترین شکل ممکن مورد بازبینی و تجدید نظر قرار گرفته اند.
–  لطفا برنامه های آتی بخش اقتصادی را تشریح نمائید ؟
اگرچه بازبینی انجام شده در خصوص سال پایه جدید، طیف وسیعی از اقلام آماری حسابهای ملی ایران را دربر گرفته است، اما به لحاظ همبستگی سایر آمارهای مرتبط با آمار بخش واقعی اقتصاد، ضروری است نتایج حاصل از اصلاحات به عمل آمده در سایر حوزه های مرتبط نیز اعمال گردد. بنابراین، با انتشار مجموعه جدید از حسابهای ملی ایران که بر مبنای سال پایه ۱۳۸۳ تهیه شده است سایر مجموعه های آماری همچون حسابهای ملی فصلی، موجودی سرمایه، حساب جریان وجوه، توالی حسابهای ملی  مبتنی بر SNA1993، شاخص های بهره وری و نسبت فزاینده سرمایه به تولید نیز مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت.
بی تردید فرایند تجدید سال پایه و اصلاحات حسابهای ملی مستلزم جمع آوری طیف وسیعی از داده های تفصیلی و مورد نیاز است ، اما به لحاظ مهیا بودن شرایط آماری امید می رود مجموعه جدید حسابهای ملی برمبنای سال پایه ۱۳۹۰ در آینده ای نزدیک تهیه و در اختیار عموم قرار گیرد. همچنین با توجه به تغییر سال پایه تورم به سال ۱۳۹۰ و نظر به اینکه تغییرات انجام شده در مطالعه اخیر قابل تعمیم به سال پایه جدید است ، در نظر است تا بلافاصله بعد از تکمیل ملحقات آماری موصوف و با دریافت نتایج تفصیلی اطلاعات مورد نیاز از بخش آماری بانک و در فاصله زمانی کمتری ، سال پایه مجددا  تجدید نظرشده وبه سال ۱۳۹۰ ارتقا یابد.
بدیهی است تهیه و تدوین چنین مجموعة مهمی از حسابهای کلان کشور جز با همت و همکاری بسیاری از دستگاههای اجرایی و رسمی کشور، سازمانها، وزارتخانه ها، شرکتهای دولتی و خصوصی و نهایتاً کلیه نهادهایی که به نحوی از انحاء مسئولیت تهیه بخشی از آمارها و داده های اقتصادی را به عهده دارند امکان پذیر نبوده و از مشارکت فعال تمامی دست اندرکاران نظام آماری کشور تقدیر و تشکر می گردد. همچنین ازتمامی همکاران ساعی و پرتلاش خود در اداره حسابهای اقتصادی که در انجام این مهم طی چندسال گذشته تمامی مساعی خود را بکار گرفته و  مدیریت محترم آن اداره کمال تشکر و سپاس را دارم.
امید است مجموعه حاضر بستر مناسبی را به منظور رفع نیازهای مرتبط با امور برنامه ریزی، پیش بینی و سیاست گذاری اقتصادی و نیز ارتقای هر چه بیشتر حسابهای کلان اقتصادی فراهم آورد.
برای دسترسی به سری زمانی حسابهای ملی ایران(۱۳۹۱-۱۳۳۸) بر مبنای سال پایه ۱۳۸۳ اینجا را کلیک کنید.